بیماری نوزما

بیماری نوزما

نوزما به عنوان یک عامل بیماریزای مهم حشرات شناخته میشود و یکی از جدی ترین بیماریهای زنبور عسل بالغ است که در همه کشورها وجود دارد.
عامل آن نوزما آپیس و نوزما سرانه میباشد و زنبوران بالغ را آلوده می کند.
نوزما یک عامل فرصت طلب هست که برای تکثیر از برخی شرایط بهره می گیرد

بیماری نوزما

همه انواع زنبور در کلنی حساس هستند ولی کارگران آسان تر آلوده می شوند
آلودگی با بلع اسپور نوزما توسط زنبورها ایجاد می شود.
•
•
آلودگی توسط مدفوع از زنبور کارگر به دیگر کارگران انتقال می یابد.
انتشار آلودگی هنگامی اتفاق میافتد که زنبوران کارگر کمترین شانس را برای خروج از کند و برای دفع دارند مثل زمستان) عفونت به صورت طبیعی مستقیماً از زنبوران آلوده به زنبورهای بالغ نسل بعدی انتقال نمی یابد بلکه زنبوران جوان در هنگام تمیز کردنشانهای آلوده توسط بلع اسپورها آلوده می شوند

عوامل مستعد کننده

مهمترین عوامل فاکتورهایی هستند که هماهنگی کلنی را بهم ریخته یا باعث ضعف کلنی میشوند .
شرایط آب و هوایی زمستانهای طولانی و مرطوب بارندگیهای طولانی که زنبور را مدت طولانی حبس میکند تغییرات دمایی مهم و ناگهانی از عوامل مستعد کننده هستند. بیماری معمولا در اسفند و فروردین ظاهر و در اردیبهشت و خرداد فروکش می کند .
اثر حشره کش افزایش آلودگی به نوزما اغلب در زنبورانی که با سموم مواجه شده اند دیده شده است.
شرایط پرورش و روشهای زنبورداری ضعف کلنی سن ملکه نبود تدابیر پیشگیری مخصوصا عدم تعویض موم ها کارهایی که توسط زنبوردار اجراء می
شود و منجر به اختلال در در توازن کلنی میشود بازدید مداوم بیچه مصنوعی فراوان تغذیه با تاخیر )

عوامل مستعد کننده
سن زنبوران میزان آلودگی با افزایش سن بالا می رود . در مرحله اول زنبوران مسن مبتلا به نوزما میشوند زنیوران جوان تا پانزده روزگی مبتلا می شوند. (
چون تجدید و بازسازی سلول های پوششی خیلی سریع انجام می شود .)
نژاد زنبور بر اساس نظر دانشمندان زنبوران ایتالیایی و قفقازی به نوزما حساس تر هستند.
سایر بیماریها : بیماریهایی مثل امیب مالپیگی و ویروسهایهای مختلف ابتلا به نوزما را افزایش می دهند.
نمونه برداری نوزما :
نشانه های بیماری
دفع مدفوع برروی شانها ، روی تخته پرواز یا روی در کندو .
زنبورهای تلف شده یا بدون توانایی پرواز (در حال خزیدن ) جلوی کندو .
کاهش تولید عسل .
ک کاهش جمعیت . تلفات زمستانه
شکم متسع و تغییر رنگ لوله گوارشی .

تعویض ملکه

در صورت وجود زنبورهای در حال راه رفتن در جلوی کند و حداقل ۲۰ زنبور به صورت جداگانه اخذ گردد.
از کندوهای دارای نشانه و از هر کند و تعداد ۶۰ زنبور از جلوی سوراخ پرواز زنبورهای پروازی یا صحرا رو  نمونه برداری گردد برای گرفتن زنبورهای پروازی می توان از کیسه پلاستیکی فریزر استفاده کرد. پس از تنگ کردن سوراخ پرواز کند و کیسه، را جلوی آن گرفته به طوری که زنبورها در حال خروج از کندو وارد آن شوند بهتر است که راس مقابل کیسه توسط شخص دیگری بالا گرفته شود زیرا زنبورها تمایل دارند پس از ورود به کیسه پلاستیکی به سمت بالا بروند در صورتی که این کار انجام نشود احتمال برگشت و خروج دوباره وجود دارد در شرایطی که نتوان جلوی سوراخ پرواز نمونه گیری کرد می توان نمونه را از دورن کندو و از قاب های کناری گرفت.
نمونه ها به صورت زنده و یا با رعایت زنجیره سرد به آزمایشگاه ارسال می شود.

راههای پیشگیری و کنترل بیماری :
توصیه های مدیریتی :
توصیه های بهداشتی :
توصیه های مدیریتی
کلنی هایی با ملکه های دارای قابلیت تخم گذاری مناسب نگهداری نمایید کلنی آماده شده برای زمستان گذرانی باید جمعیت خوبی از زنبوران جوان
داشته باشد. مطمئن شوید که در فصل پائیز در کلنی ها ذخائر کافی از گرده با پروتئین بالا وجود داشته باشد. تامین گرده در ماههای پایانی سال کمک زیادی به کاهش نوزما می کند.
اطمینان حاصل شود که کندوهای آماده شده برای زمستان ذخایر مناسبی از عسل داشته باشند کندوها را در ماههای سرد سال در معرض نور آفتاب قرار دهید. زنبورستان خود را در مناطقی با دسترسی به هوای مناسب گذاشته و آنها را از وزش بادهای سرد محافظت کنید.
توصیه های مدیریتی در مناطق مرطوب مسئله تهویه در کندوها اهمیت بیشتری دارد لذا تعبیه سوراخهای بیشتر و باز گذاشتن سوراخ پرواز در فصول با رطوبت بالا موثر خواهد بود. همچنین در مناطق مرطوب قرار دادن کندوها در ارتفاع ۳۰ سانتی متری زمین توصیه می گردد.
کلنی هایی که زمستان گذرانی میکنند را در حداقل فضای کند و جا دهید با چنین عملی زنبوران تجمع پیدا کرده و در نتیجه گرم می شوند. طبقاتی که مورد نیاز زنبوران نیست را بردارید اطمینان حاصل شود که کندوهای آماده شده برای زمستان ذخایر مناسبی از عسل داشته باشند.
از دستکاری بیش از اندازه کندوها ) باز کردن دستکاری شانها تغذیه و جابجایی کلنی ( اجتناب کنید چرا که باعث استرس در کلتی می گردد ترجیحاً جهت آبشخور و همچنین تغذیه زنبوران از آبهای راکد استفاده نشود زیرا ممکن است آلوده به زنبوران مرده و مدفوع زنبوران آلوده باشد.

توصیه های مدیریتی

توجه نمایید که تعداد زنبورهایی که در هنگام عملیات مدیریتی ) که معمولاً در کندوها اعمال میشود له می شوند به حداقل برسد. زیرا زنبوران نظافت چی میتوانند از این طریق موجب انتشار عفونت شوند.
شان های کهنه و سیاه را به منظور کاستن از میزان اسپورها، همه ساله جایگزین کنید. توجه توصیه میشود کلیه شانها حداقل هر دو سال یکبار تعویض شوند.
توصیه های بهداشتی
ضد عفونی شانها بوسیله اسید استیک ۸۰ درصد
یک کندو را بر روی زمین قرارداده و در آن را بردارید.
یک طبقه حاوی شانهایی که باید ضد عفونی شوند را روی در کندوی مورد نظر قرار دهید
یک تکه پارچه یا پنبه را روی قابها بگذارید حدود ۱۵۰ سی سی اسید استیک ۸۰ درصد را روی پارچه مذکور بریزید
برای ضد عفونی شانهای بیشتر طبقات حاوی شانهایی که باید ضد عفونی شوند را یک به یک روی طبقه قبلی قرار داده روی آن یک پارچه جاذب گذاشته و به همان میزان اسید استیک ۸۰٪ میریزیم. میتوان برای ایجاد فضای بیشتر بین هر یک نیم طبق هم قرار داد.

توصیه های بهداشتی

ضد عفونیشانها بوسیله اسید استیک ۸۰ درصد
. چینش طبقات را تا جائی که امکان نگهداری طبقات روی هم باشد تکرار نمائید و در نهایت در طبقه ی آخری را بگذارید
بهتر است این مجموعه در پناه یک دیوار قرار داده شود.
. مجموعه مذکور را به مدت یک هفته به همان حالت رها کنید.

بعد از مدت زمان فوق قطعات را از هم جدا نموده و قابها را به مدت ۱۴ روز در معرض هوای آزاد قرار دهید.

توصیه های بهداشتی

ضد عفونی بدنه داخلی کندوها
مواد چسبیده به سطح کندوها را کاملاً بتراشید.
تکه ای پارچه جاذب را در داخل آن قرار دهید.
مقدار ۱۵۰ سی سی اسید استیک ۸۰ درصد را روی پارچه مذکور بریزید.
درب کندو را ببندید.کندوی مذکور را به مدت یک هفته به حال خود رها نمائید بعد از مدت زمان فوق درب کند و را باز کرده و به مدت ۱۴ روز در معرض هوای آزاد قرار دهید.

توصیه های بهداشتی

انتقال جمعیت بیمار به قابهای غیر آلوده
پس از یک الی دو روز ملکه شروع به تخم گذاری در قابهای استریل می.کند بعدا شان غیر استریل قرار داده شده در وسط کندوی بالا به طبقه پایین انتقال می یابد
پس از سه هفته کندوی پایینی برداشته شده و استریل می.شود طی این مدت عفونت از شانهای کهنه به شانهای استریل انتقال نمی یابد چرا که اسپورها در تودههای خشک مدفوع روی قابها وجود داشته و توسط پاهای زنبوران انتقال پیدا نمی کند.
درمان :
در بهار پیش از جریان (شهد) و پاییز در صورت تایید آزمایشگاهی و در دسترس بودن دارو میتوان برای درمان از داروی فوماژیلین استفاده شود. برخی از
اسیدی کننده های محیط دستگاه گوارش زنبورهای بالغ مانند سرکه سیب و داروهایی مثل اسسول پلاس تاثیر مناسبی در درمان دارند
در اواخر بهار تابستان در حین جریان شهد هیچ دارویی استفاده نشود و تنها کلنیها قوی نگه داشته شوند

بیماری آکاراپیس

عامل بیماری جرب آکاراپیس وودی است که یک انگل داخلی است که داخل مجرای تنفسی زنبور عسل زندگی می کند و با سوراخ کردن دیواره مجرای تنفسی یا بخشهایی مثل قاعده بالها که مقاومت کمتری دارند از همولنف زنبور تغذیه میکند این عمل به قدرت مکش لوله گوارشی انگل بستگی دارد با این وجود قدرت اندام دهانی شاید به او اجازه دهد که از سایر قسمتهای بدن زنبور نیز تغذیه کند مناطق خنک ، سایه و مرطوب برای تکثیر انگلایدهال .است عواملی از قبیل وضعیت فیزیولوژیکی میزبان ، کاهش فعالیت کلنی و نبود غذا (شهد) و گرده ) ، مدیریت نامناسب زنبوردار بر میزان اثر انگل تاثیر دارد.

نمونه برداری :
نشانه های بیماری :
زنبورهایی که قدرت پرواز نداشته ، روی زمین یا
صفحه کف کندو می خزند و گاهی از ساقه
گیاهان اطراف بالا می روند.
زنبورهای با بال K شکل
اسهال
از کلنی دارای نشانه ، تعداد حداقل 50 زنبور عسل مزرعه رو از جلوی دریچه پرواز گرفته و به صورت زنده و یا با رعایت زنجیره
سرد به آزمایشگاه ارسال میشود میتوان نمونه را از قابهای کناری کند و نیز گرفت.
از زنبورهایی که روی زمین میخزند و قادر به پرواز نیستند تا شعاع 3 متری دریچه پرواز )
راههای پیشگیری و کنترل
استفاده از جمعیتهای مقاوم زنبور عسل
پرهیز از استقرار زنبورستان در مکانهایی که در گذشته سابقه ابتلاء کلنی ها به بیماری را نشان داده است

درمان

استفاده از کیک روغنی شکر سفید کریستاله ) و کره گیاهی مارگارین ( ترکیب کرده و آن را سرقابها روی قاب های نوزادی ) می گذاریم بهتر است این کار را در پاییز یا اوایل بهار انجام دهیم کیک روغنی با برهم زدن توانایی جرب در انتقال از یک میزبان به
میزبان دیگر شیوع آنها را زیر آستانه اقتصادی معمول نگه می دارد.
. استفاده از داروهای تبخیری کنترل کننده و اروا مخصوصاً ژل اسید فرمیک